Denk jij ook wel eens als ouder/opvoeder als je kind weer eens vraagt: ‘Mama, mag ik televisie kijken’ of ‘Mama, mag ik op de tablet?’ : Help schermtijd! Hoe begrens en begeleid ik mijn kinderen hierin?
De laatste tijd is er veel aandacht vanuit de media naar het gebruik van beeldschermen onder kinderen en jongeren. Er zijn ook veel nieuwe, toonaangevende onderzoeken gedaan naar leven en opgroeien in onze digitale wereld en de invloed van technologie. Ook wij als ouders kunnen hier niet meer omheen en zullen onze kinderen moeten opvoeden in deze digitale wereld. Maar hoe doe je dat? Wij van GrowUp! willen graag aandacht besteden aan dit onderwerp aan de hand van het boek Screen Kids.
Door de recente pandemie en de noodzaak voor ons allemaal om ons te isoleren en zo de verspreiding van het virus te verminderen, is de rol van technologie in ieders leven sterk toegenomen. Van familiebijeenkomsten via Zoom, Teams en FaceTime, online school en snelle toegang tot het nieuws. We hebben de voordelen van een digitale wereld gezien. Maar hoe je het wendt of keert, het punt blijft: voor onze kinderen is schermtijd niet alleen maar een uitkomst.
Hoe je relaties aangaat, leer je niet op een telefoon of tablet. Er is nog geen app of computerspel ontworpen wat contact met andere mensen kan vervangen. Sociale vaardigheden moeten in het echte leven geleerd en geoefend worden. Dat begint voor een kind thuis, waar een liefdevolle vader of moeder het voorbeeld kan geven van hoe gezonde relaties eruitzien.
Waarom is het zo moeilijk voor kinderen en volwassenen om te stoppen met hun scherm?
1. Er zijn geen stopsignalen:
Vroeger keek je een half uur naar je favoriete programma. Tegenwoordig is er geen stoppunt, maar volgt er direct een nieuwe aflevering of een nieuwspel.
2. Schermen bieden onvoorspelbare beloningen:
De eerste beloning bij een computerspel wordt al snel gegeven, de speeltijd naar een volgende beloning loopt steeds verder op.
3. Schermen kennen de kracht van doelen stellen:
Bijvoorbeeld Snapchat maakt slim gebruik van. Kinderen maken zich zorgen als er geen WiFi is, omdat hun snapreeks dan wordt onderbroken.
1 Schermtijd en je hersenen
Waarschuwingssignalen van te veel schermtijd:
Mijn kind is prikkelbaar, huilt veel, is somber of boos.
Mijn kind heeft moeite zich te concentreren.
Mijn kind is vergeetachtig en chaotisch.
Mijn kind is opstandig en impulsief.
Mijn kind kan zich niet inleven in anderen en heeft gebrekkige sociale vaardigheden
Kinderen die verslaafd zijn aan gamen:
Gebruiken beeldschermen vaak stiekem.
Laten veranderingen in hun gedrag zien.
Zijn alleen in een goed humeur als ze aan het gamen zijn.
Gaan in de loop van de tijd steeds meer gamen.
Flippen als ze gedwongen worden om te stoppen.
Geven de voorkeur aan gamen in plaats van tijd met het gezin of op school.
2 Schermtijd en relaties
Aanbevelingen voor schermtijd en gezonde relaties vanuit het boek Screen kids:
• Voor kinderen onder de achttien maanden: vermijd beeldschermactiviteiten.
• Voor kinderen tussen de achttien maanden en twee jaar: kies programma’s van goede kwaliteit en kijk er samen met je kinderen naar.
• Voor kinderen tussen twee en vijf jaar: beperk het gebruik van beeldschermen tot een uur per dag en tot programma’s van goede kwaliteit. Kijk als ouder mee met je kind om te helpen begrijpen wat het ziet.
• Voor kinderen van zes jaar en ouder: stel consequent grenzen aan hoeveel tijd besteed wordt aan apparaten en aan het soort apparaten
• Zorg ervoor dat (mobiele) apparaten niet in de weg staan van genoeg slaap, lichaamsbeweging en ander gedrag dat nodig is om gezond te blijven.
• Stel tijd zonder apparaten vast, zoals tijdens het eten of in de auto, en wijs plekken zonder apparaat aan, zoals de slaapkamers.
Wat we nog graag willen meegeven dat dit de adviezen zijn vanuit het boek Screen kids. Er zijn meerdere boeken te vinden over dit onderwerp, zoals bijvoorbeeld het boek ‘schermwijs gezin’ van Andy Crounch die adviseert om geen scherm te gebruiken tot de leeftijd van 10 jaar. Je hebt meer macht dan je denkt om je kind te helpen om gezonde relaties te ontwikkelen, gebaseerd op empathie en liefde, in plaats van op beeldschermen.
3 Schermtijd en veiligheid
Hoe jong is te jong voor een smartphone? Daar is niet slechts 1 antwoord voor. Stel jezelf de vraag: “ Waar heeft mijn kind een telefoon voor nodig?” en “Is mijn kind er klaar voor om met een telefoon om te gaan?” Weeg de voordelen af tegen de nadelen. Kinderen op de basisschool hebben geen toegang nodig op hun telefoon. Het is onredelijk om van een kind te verwachten dat hij veilig kan surfen op het internet. Als je je kind een telefoon geeft, begin dan met een eenvoudige telefoon zonder toegang tot internet en kijk hoe je kind daarmee omgaat. Geef geleidelijk meer vrijheid. Maak met je kind concrete afspraken waarvoor het de telefoon gebruikt, met wie er contact is en met wie ze informatie kunnen delen. Heb je behoefte aan concrete voorbeelden van afspraken: deze zijn in het boek screen kids beschreven.
4 Schermtijd en emotionele gezondheid
Wanneer kinderen problemen ervaren in sociale situaties, is het gemakkelijker dan ooit om je terug te trekken in de ‘veilige wereld’ van beeldschermen. Als je je buitengesloten voelt, dan ga je gewoon iets op je smartphone doen of gamen. Dan zie je er druk en belangrijk uit. Je verschuilen achter een beeldscherm is een stuk gemakkelijker dan omgaan met mensen. Het maakt je tablet niet uit als je haar niet goed zit. Je kunt simpelweg een game spelen of een video kijken, om je met erg weinig inspanning toch verbonden te voelen.
Het is niets nieuws dat kinderen elkaar belachelijk maken en hatelijke dingen zeggen. Maar technologie kan een kwetsende opmerking vergroten en verspreiden en zo een kind meer schaden en banger maken dan ooit tevoren. Jonge kinderen zijn emotioneel niet in staat om die digitale klappen voor hun eigenwaarde te verwerken.
Gelukkig kun je je kind helpen om een hart te ontwikkelen dat bestand is tegen pesters door deze richtlijnen te delen met je kind.
• Zeg hen dat ze voorvallen van pesten aan jou moeten melden.
• Blokkeer pesters en reageer nooit op hun opmerkingen.
• Praat over de gevaren van anderen online kwetsen.
• Leer je kind om nooit iets te plaatsen dat hij of zij niet aan jou of een leerkracht zou willen laten zien. En kijk mee met wat je kind plaatst.
• Als je kind een kwetsende opmerking krijgt, vertel hem of haar dan vijf dingen die je leuk aan hem of haar vindt.
Veranderingen in gevoelens of gedrag opmerken, is belangrijk bij het opsporen van mogelijke problemen, zodat je daar met je zoon of dochter aan kunt werken. Als je ziet dat je kind zich terugtrekt of hoort dat hij of zij negatieve dingen over zichzelf zegt of schrijft, dan is het ontzettend belangrijk dat je daarover in gesprek gaat. Hoe sneller je actie onderneemt, des te beter. Negeer het niet. En als de negatieve uitspraken aanhouden, raden we je aan om een goede hulpverlener voor je kind te zoeken.
5 Schermtijd en de alleenstaande ouder.
Hoe beperkt een alleenstaande ouder schermtijd voor een kind op zo’n manier dat je ook ‘tijd voor jezelf’ beschermt, tijd die je zo ontzettend hard nodig hebt? Een van de beste dingen die een ouder kan doen, is een vroege bedtijd instellen voor de kinderen, nadat je samen gezellig tijd door hebt gebracht. Als jouw kinderen vroeg naar bed brengt, leren ze dat er een bedtijd is en zullen ze zich aanpassen aan het ritme. Als je kinderen te oud zijn om zo vroeg te gaan slapen, kun je zeggen: “je hoeft niet meteen te gaan slapen, maar je moet naar je kamer gaan en stil zijn. Je kunt eventjes een boek lezen tot je gaat slapen”. Dit betekent dat de alleenstaande ouder wat tijd voor zichzelf heeft aan het eind van de dag.
Betrek God en je relatie met God in de keuzes die je maakt voor je kind(eren) op het gebied van schermtijd en schermen. Bid alleen of samen om wijsheid en kracht.
Zoek ook andere opvoeders op en bespreek je zorgen en de punten waar je tegen aan loopt als opvoeder. Samen sta je sterk!
Wat heb je nodig in een wereld vol schermen? Een Nokia zónder wifi? Je eigen wetboek met smartphone regels? Je terugtrekken in een hutje op de hei? Misschien allemaal wel?!
Er is nog iets dat je als ouders kunt doen, dat minder voelt als de ‘smartphone-politie-agent’ uithangen, namelijk: je kind een 10 geven voor sociale vaardigheden! Leer je kind of tiener sociale vaardigheden en help hem in de wereld die omringd is door schermen. In het boek Screen Kids worden vijf vaardigheden uitgewerkt met praktische voorbeelden. Met welke vaardigheid ga jij met je kind of tiener aan de slag?
In de rest van tekst wordt gesproken over kinderen, maar hiermee worden net zo goed tieners bedoeld.
1) Een 10 voor liefde en vriendschap
Weet je nog het boek over ‘De Vijf Talen van de Liefde voor Kinderen’ dat eerder in GrowUp! besproken werd? De vijf liefdestalen zijn: lichamelijke aanraking, bemoedigende woorden, quality time, cadeautjes en hulpvaardigheid. Elk kind (en volwassene) heeft één of twee liefdestalen waarmee hij het liefst zijn liefde ontvangt en ook spreekt. Door te laten merken dat je van je kind houdt via die liefdestalen, leert hij dat de taal van liefde persoonlijk gesproken wordt, en niet via smartphones. Hierbij zijn oogcontact en écht aanwezig zijn in het moment erg belangrijk.
2) Een 10 voor dankbaarheid
Als je een pakketje bestelt, vind je het dan lang duren als deze er een paar dagen over doet om bij je te komen? Onze kinderen leven in een wereld waar alles bijna direct beschikbaar is. Wat daarom enorm belangrijk is, is om je dankbaarheidsspier te trainen! Een paar voorbeelden hoe je dat zou kunnen doen: neem tijd om stil te staan bij de gever. Laat kinderen meehelpen in het huishouden (zorgt voor waardering). Leer je kind wachten, bijv. sparen voor iets. Maak een dankbaarheidspot en stop er allemaal elke dag een briefje in met iets waar je dankbaar voor was. Doe mee in een project waarin iets gedaan wordt voor een ander.
3) Een 10 voor zelfbeheersing
Help je kind om op een goede manier zijn boosheid te uiten. Als je kind heeft verteld wat hem zo boos maakt, kan je daarna samen proberen te ontdekken of de woede terecht is: wat voor onrecht is mij aangedaan en weet ik zeker dat ik alle feiten ken. Als ouders heb je veel invloed op de manier waarop je kind zich zelf beheerst: als jij dat op een goede manier kan, laat je je kind een goed voorbeeld zien. Lukt je dit nog niet? Dan kunnen jullie hier misschien gezamenlijk mee aan de slag. Lees Bijbelverhalen over woede en zelfbeheersing en bespreek deze met elkaar. Leer Bijbelteksten uit je hoofd die je helpen. Tel tot 10.
4) Een 10 voor sorry zeggen
Hoe vaak gebruiken we niet een appje om sorry te zeggen tegen iemand om een vervelende situatie te vermijden? Op een persoonlijke manier ‘sorry zeggen’ tegen iemand voor iets wat jij verkeerd hebt gedaan, is ontzettend belangrijk. Leer je kind hoe een gepaste verontschuldiging eruit ziet. Bijvoorbeeld door te leren zeggen, ‘ik heb net lelijke woorden gezegd en te boos gedaan, dat spijt me.’ Leer je kind om verantwoordelijkheid te nemen voor zijn daad en dat sorry zeggen relaties tussen mensen herstelt.
5) Een 10 voor aandacht en een open blik
Interesse voor de wereld om je heen is wat je wilt dat je kinderen hebben! Maar hoe doe je dat? Autonomie is het meest motiverend; iets doen waar je zélf voor gekozen hebt en begrijpen waarom je iets doet. Probeer bezig te zijn met je gedachten in het ‘nu’, niet in het volgende moment. Tijdens wachtmomenten laat je je telefoon vooral in je tas zitten. Lees boeken en laat je kind lezen. Dan oefenen ze in concentratie en het opbouwen van een grotere spanningsboog. Ga lekker met elkaar de natuur in.
Welke vaardigheid sprong er voor jou uit? Betrek je kind bij je idee om hiermee aan de slag te gaan en maak samen een plan hoe je hieraan als gezin wilt werken, want vaardigheden moet je aanleren! Maak het leuk, aantrekkelijk en zichtbaar! En stel een duidelijk doel. Doel behaald? Misschien is een kleine beloning dan wel op z’n plaats?! Een familie-etentje op de bank, een spelletjesavond, een uitje….
Veel plezier met oefenen van jullie sociale vaardigheid!